ارزیابی هوازدگی و فرسایش سنگ‌های آذرآواری مخروطی شکل روستای کندوان

روستای کندوان از مناطق گردش‌گری استان آذربایجان شرقی است که خانه‌های روستایی آن صدها سال پیش در داخل سنگ­های آذرآواری مخروطی شکل موسوم به ِکِران حفاری شده­اند. در مقاله حاضر بر اساس پژوهش‌های صحرایی و آزمایشگاهی به بررسی نقش ویژگی­های زمین­شناسی مهندسی سنگ‌های آذرآواری کندوان در هوازدگی، فرسایش و تخریب آن‌ها پرداخته شده است. سنگ‌های آذرآواری کندوان به‌دلیل داشتن درصد زیادی از کانی‌های پلاژیوکلاز و قطعات پامیس با مقاومت کم، جوش­خوردگی و جورشدگی اندک سنگ و کرویت و گردشدگی زیاد اجزای تشکیل‌دهندۀ آن‌ها، مقاومت کمی در برابر عوامل هوازدگی و فرسایش دارند. اگر چه هوازدگی و فرسایش در امتداد درز و شکستگی­های موجود در سنگ‌ها مهم‌ترین عامل به‌وجود آمدن شکل‌های مخروطی در کندوان است، اما ادامۀ این فرآیند موجب تخریب و نابودی سنگ‌ها می‌شود. تخلخل زیاد سنگ‌ها این امکان را فراهم کرده است که آن‌ها ظرفیت جذب آب زیادی داشته باشند. درصد جذب زیاد آب، حساسیت سنگ‌ها در برابر انبساط و انقباض ناشی از تر- خشک شدن و ذوب- انجماد متوالی را افزایش داده است و سختی و استحکام درونی اندک آن‌ها، باعث شده که بافت سنگ‌ها در اثر عوامل محیطی هوازده شده و متلاشی گردد. هم‌چنین بافت سست سنگ‌های آذرآواری مذکور باعث فرسایش نسبتاً سریع آن‌ها در اثر بارندگی و جریان آب­های سطحی و باد شده است.